Çocuğun nefes borusuna yabancı bir cisim veya yiyecek parçasının kaçmasına tıkanma denir. Solunum yollarına kaçan cisimler akciğerlere hava giriş çıkışını engelleyerek has­tanın oksijensiz kalmasına ve boğulmasına neden olur. En çok bir şey yerken gülme, konuşma, öksürme esnasında mey­dana gelir. Boncuk, bilye, madeni para, ay çiçeği, kabak çekirdeği gi­bi kuru yemişler, özellikle bisküvi, kraker gibi kuru ve kolay ufalanan yiyecekler tehlike arz eder. Tıkanma esnasında çocukta morarma ve öksürük gibi şikâyetler görülür. Çocuğu kısa süre gözleyip hemen müdaha­le etmek gerekir. Çünkü durum çok acildir ve kaybedilecek zaman yoktur. Eğer olay 4 dakikadan daha uzun sürerse be­yin zarar görür, ölüm veya beyin hasarına bağlı sakatlıklar görülebilir.

Ne yapmalıyız?

Önce çocuğu kısa süre gözleyin. Nefes alıp almadığına, şu­urunun açık olup olmadığına, ağlayıp ağlamadığına, öksürüp öksürmediğine bakın. Kuvvetli bir şekilde öksürüyorsa, muhtemelen küçük bir cisim vardır ve öksürükle bu cisimden kurtulmak mümkün­dür. Bu nedenle ilk yardıma başlamadan çocuğu gözlemeye devam edin. Eğer yaşı söz dinleyecek kadar büyükse nefes alırken yavaş ve dikkatli olmasını söyleyin. Çocuk hiç nefes almıyorsa, morarmış ise, çok hafif bir ök­sürük veya öğürme varsa; çocuğun ağzına bakın. Yiyecekle doluysa, parmağınızı yanağa sürtünecek şekilde yandan ağ­za sokarak boğaza kadar ulaşıp arkadan öne doğru ittirerek ağzı boşaltın. Bu esnada ağız içindeki maddeleri kesinlikle boğaza doğru ittirmeyin. Parmağınızı ağza ortadan sokma­yın. Dil geriye kıvrılarak hava yolunu tıkamışsa düzeltin. Da­ha sonra aşağıdaki işlemleri yapın.

Çocuk bir yaşından küçük ise:

• Bebeği ayak bileğinden tutarak baş aşağı sarkıtın veya bir sandalyeye oturarak başı aşağı gelecek şekilde dizlerinizin üzerine yada elinizle başına ve boynuna destek yapacak şekilde kolunuza yüzükoyun ya­tırın.
• Bebeğin kürek kemikleri arasına, el ayası ile, 5 defa kuv­vetli bir şekilde vurun.
• Eğer tıkanmaya sebep olan madde çıkmazsa, bebeği ters çevirerek kolunuzun üzerine sırtüstü gelecek şekilde yatırın orta ve yüzük parmağınızı kullanarak göbek çukuru ile göğüs kemiği arasında kalan bölgeden içeri ve yukarı doğru aniden kuvvetli bir şekilde ittirerek akciğerlerin içindeki havanın ba­sınçla boşalmasını sağlayın. Bu hareket cismi dışarı çıkarta­bilir. Gerekirse çocuğun ağzına bakın. Yabancı cismi görürse­niz yukarıda tarif edildiği şekilde dışarı çıkarın, gerekiyorsa dilini düzeltin.
• Bu işlemlere yabancı cisim öksürükle atılana, bebek ne­fes alana veya bebek şuurunu kaybedene kadar devam edin.
• Bu işlemler sonucu yabancı cisim çıkmış fakat bebek ne­fes alıp vermiyorsa, ağızdan ağza yapay solunum yaptırın. Bebeğin göğsü yapay solunumla inip kalkıyorsa yabancı ci­sim çıkmış demektir. Normal solunum başlayana kadar yapay solunuma devam edin.
• Bebeğin göğsü suni solunumla inip kalkmıyorsa içeride başka yabancı cisim var demektir. Yukarıdaki yabancı cismi çıkarma işlemlerini tekrar deneyin.
• Bu işlemler sonucu yabancı cisim çıkmamışsa sırayla yu­karıdaki işlemleri 3 kere tekrarlayın. İşlemler sonuç vermemiş ve çocuğun şuuru da kaybolmuş ise ağızdan ağza solunumu deneyin.
• Bütün bu işlemleri denerken yakınınızdaki birine ambu­lans çağırmasını söyleyin.

Çocuk bir yaşından büyük ise:

• Çocuk nefes alıyorsa, mo­rarma yoksa, şuuru yerindeyse, öksürüyorsa ilk yardıma başlamayın. Çocuğu gözlemeye devam edin. Eğer çocuk nefes almakta zorlanıyorsa.
• Çocuğun arkasına geçip ellerinizi koltuk altından geçire­rek çocuğun göğsünü kavrayın.
• Sonra bir elinizi yumruk yaparak çocuğun göbek çukuru ile göğüs kemiği arasındaki bölgeye yerleştirin, diğer eli­nizle yumruk halindeki elinizi üstten kavrayın. Yukarı ve içe­ri doğru aniden bastırın. Bu esnada akciğer içindeki hava ba­sınçla dışarıya doğru çıkacağından yabancı cismi iterek hava yollarının dışına atabilir.
• Yabancı cisim çıktığı halde solunum başlamadıysa, ağız­dan ağza solunuma başlayın. Yapay solunum esnasında göğ­sün inip kalkması hava yollarının açıldığını gösterir. Göğüs inip kalkmıyorsa yabancı cismin hepsi çıkmamış demektir.
  Yabancı cisim çıkana, çocuk nefes almaya başlayana yada ço­cuk şuurunu kaybedene kadar yukarıdaki işlemlere devam edin.
• Çocuk kendini kaybetmişse, sırtüstü yere yatırın. Sırt omuz bölgesini elle veya ince bir yastık koyarak hafifçe yu­karı kaldırın. Böylece baş geriye atılmış olacaktır. Çenesini göğsüne doğru asılın. Dil geriye kaçmışsa düzeltin. Eğer ya­bancı cismi görüyorsanız, işaret parmağınızı yandan yanağa sürtünecek şekilde ağız içinde ilerletin ve parmağınızı cismin arkasına kadar ulaştırarak öne doğru ittirerek çıkartın. Par­mağınızı kesinlikle ağzın ortasından sokmayın.